Wypalenie zawodowe

Większości z nas znana jest sytuacja, gdy praca przestaje być bodźcem jakichkolwiek pozytywnych uczuć, wstawanie do niej to droga przez mękę, a już nawet sama myśl zatruwa spokój dnia codziennego. Mimo, że z powyższym opisem wiele osób może się utożsamić, to nie wszystkie objawy smutku, zmęczenia czy znużenia pracą powinny być uznawane za “normalne” i “przejściowe”. Kiedy chwilowy kryzys może przerodzić się w wypalenie zawodowe?

Czym jest wypalenie zawodowe?

Syndromem wypalenia zawodowego nazywamy zespół objawów, będących odpowiedzią na  stres występujący w miejscu pracy. Mogą być one zarówno emocjonalne, jak i psychiczne czy fizyczne. Wypalenie zawodowe (ang. burnout) to, najprościej mówiąc, stan, w którym praca przestaje przynosić satysfakcję czy radość. Powoduje zatrzymanie rozwoju, poczucie przepracowania i znużenia, a także niezadowolenia z wykonywanego zajęcia, które kiedyś sprawiało przyjemność.

Kto jest zagrożony wypaleniem zawodowym?

Problem wypalenia zawodowego może dotyczyć każdego i na każdym stanowisku, ponieważ wszędzie pracownik może być narażony na długotrwały stres. Faktycznie jednak istnieją zawody, które – według badań – są bardziej narażone na wystąpienie wypalenia zawodowego. Ryzyko takie jest związane z pełnieniem funkcji stresogennych (np. kierowniczych) oraz zawodami wymagającymi intensywnych kontaktów z innymi ludźmi. Dużą grupę, odznaczającą się wypaleniem zawodowym, stanowią: nauczyciele, trenerzy, pedagodzy, pielęgniarki, lekarze, handlowcy, ratownicy medyczni, pracownicy socjalni, psychologowie, prawnicy, menedżerowie, konsultanci zajmujący się doradztwem personalnym. Co ważne, wypaleniu zawodowemu “sprzyjają” niektóre postawy i cechy osobowości. Bardziej podatne na wypalenie zawodowe będą osoby wrażliwe, bezinteresowne, mniej pewne siebie, ale także perfekcjoniści i pracoholicy. Warto zauważyć, że wypalenie zawodowe nie występuje tylko u osób z bardzo długim stażem pracy. Obecnie coraz częściej dotyka ono młodszych pracowników, którzy rozpoczynają karierę.

Fazy i wymiary wypalenia zawodowego

Wypaleniem zawodowym zajmuje się od wielu lat badaczka Christina Maslach. Według jej ustaleń, ma ono trzy wymiary:

• Emocjonalny (wyczerpanie) – uczucie pustki i utrata siły do pracy, stałe napięcie, zmęczenie oraz drażliwość.
• Interpersonalny (cynizm i depersonalizacja) – poczucie bezosobowości i utrata wrażliwości wobec innych osób.
• Poznawczy (obniżenie oceny własnych dokonań) – niezadowolenie z wyników pracy, utrata wiary we własne możliwości, poczucie marnowania czasu i energii.

Trzeba pamiętać, że wypalenie zawodowe nie jest chwilowym kryzysem, zmęczeniem pracą i obowiązkami. Takie przeciążenie mija zazwyczaj po kilku dniach odpoczynku. Jednak burnout rozwija się przez dłuższy czas i może utrzymywać się tygodniami, miesiącami, a nawet latami.

American Psychology Association wyróżniło kilka faz rozwoju wypalenia zawodowego:

• miesiąc miodowy – okres pełnej satysfakcji z wykonywanej pracy;
• przebudzenie – idealistyczna wizja zostaje przełamana przez rzeczywistość, gdzie pracownik musi wkładać w pracę coraz więcej energii, aby utrzymać jej pozytywny obraz;
• szorstkość – realizacja obowiązków wymaga coraz większego wysiłku, pojawiają się problemy w kontaktach z innymi;
• wypalenie pełnoobjawowe – pełne wyczerpanie fizyczne i psychiczne, pojawiają się stany depresyjne i chęć ucieczki.

Wypalenie zawodowe – przyczyny

Tak jak już wspomnieliśmy, wypalenie zawodowe może być spowodowane wieloma czynnikami, zarówno zewnętrznymi (rodzaj wykonywanej pracy) czy wewnętrznymi (osobowość, postawy).

Do czynników, które sprzyjają wypaleniu, można zaliczyć:

• długotrwały stres;
• konflikty interpersonalne w pracy;
• zbyt wysokie wymagania;
• nadmiar obowiązków i presja czasu;
• brak możliwości rozwoju;
• płaca nieadekwatna do ilości obowiązków;
• monotonia;
• brak wsparcia i rywalizacja;
• brak czasu na odpoczynek.

Czy doświadczam wypalenia zawodowego?

Objawy wypalenia zawodowego występują na poziomie emocjonalnym, psychiczny, a także fizycznym. Na początku mogą nie być one alarmowe, ale jeśli utrzymują się przez długi czas – polecamy zacząć je bardziej obserwować i udać się do specjalisty.

Wśród oznak wypalenia zawodowego możemy wyróżnić:

Oznaki fizyczne:

• Bóle pleców, żołądka, głowy
• Osłabienie
• Skurcze i napięcia w mięśniach szyi czy ramion
• Zmęczenie
• Koszmary senne
• Brak apetytu lub objadanie się

Oznaki psychiczne:

• Zaniedbywanie kontaktów międzyludzkich
• Zmniejszenie empatii
• Poczucie niższości
• Negatywne podejście do pracy
• Negatywne nastawienie
• Mniejsza pewność siebie
• Cynizm, sceptyzm
• Drażliwość

Oznaki emocjonalne:

• Częsty płacz
• Zniechęcenie
• Depersonalizacja
• Niechęć do działania, bierność
• Pobudzenie
• Poczucie osamotnienia, pustki
• Poczucie bezradności
• Poczucie braku nadziei i perspektyw
• Poczucie straty czasu

Każdemu z nas może czasem wydawać się, że nie może sprostać oczekiwaniom, praca męczy, a nie przynosi efektów. Normalne są momenty kryzysu, natomiast utrzymanie się tego stanu może mieć negatywny wpływ na Ciebie, ale także ludzi w Twoim otoczeniu. Jeśli od dłuższego czasu czujesz, że wypalenie zawodowe depcze Ci po piętach i nie masz już siły uciekać, umów się na wizytę z jednym z naszych specjalistów. Pomożemy Ci poradzić sobie z wypaleniem w pracy i zastanowimy się, jak możesz zmienić swoją sytuację, by Twój stan psychiczne się poprawił, a satysfakcja z pracy wzrosła.